znak wolnomularski
an official seal of Galileo Galilei Masonic Lodge
polish versionenglish versionspanish version

Loża

galileusz

Na W:. Bydgoszczy

Co to jest ryt? Co to jest rytuał?

Słownik języka polskiego (PWN) podaje następującą definicję:
Ryt:

Jak z tego widać, słowo ryt (utożsamione ze słowem rytuał) odnosi się przede wszystkim do ustalonego sposobu zachowania, który znajduje głębsze (religijne, filozoficzne, tradycyjne itp.) uzasadnienie. Jest to ważne spostrzeżenie, bowiem podkreśla ono, że ryt nie może być jedynie fasadą i mechanicznym przestrzeganiem zbioru określonych reguł, nie znajdujących odzwierciedlenia w duchowym przeżyciu.

W języku angielskim słowo rite pojawia się pod koniec wieku XIII (początkowo w formie rit, wywodzącej się z języka starofrancuskiego). Źródłem tego słowa jest łacińskie określenie rītus oznaczające tyle co zwyczaj lub ceremoniał, najczęściej o charakterze kultowym. Pojawiło się ono m.in. u Tytusa Liwiusza, w jego dziele Od założenia Miasta, w którym czytamy: Sacra dis aliis Albano ritu, Graeco Herculi, ut ab Evandro instituta erant, facit.

freemason

Ryt czy rytuał

Rozróżnienie pojęć ryt i rytuał w odniesieniu do masonerii nie tylko nie jest proste, ale być może jest nawet niemożliwe. Różni autorzy i masonologowie mają tu często odmienne zdania. Duża część z nich skłania się jednak ku następującemu rozróżnieniu:

Ten typ podziału - bazujący na kryterium stopnia (masoneria błękitna i masoneria stopni wyższych) jest charakterystyczny przede wszystkim dla wolnomularstwa niemieckiego i angielskiego. W masonerii romańskiej pojęcia rytu i rytuału często są ze sobą nierozróżnialne (choć nie dzieje się tak zawsze).

W związku z tym, aby nieco uporządkować tę sytuację, warto zwrócić uwagę na możliwość zaistnienia trzech typowych sytuacji:

Na zakończenie powyższej analizy, chcielibyśmy podkreślić, że niniejsza strona nie ma charakteru naukowego (masonologicznego), a ma być jedynie wprowadzeniem do podstawowych zagadnień wolnomularstwa dla osób "z zewnątrz". W związku z tym pominiemy tu dyskusje szczegółowe i będziemy się posługiwać pojęciem rytu i rytuału wymiennie. Warto także pamiętać, że dla większości niższych stopni przytoczone tu rozważania mają jedynie znaczenie ciekawostki.

freemason

Ryt wolnomularski - pochodzenie, znaczenie i definicja

Jak wskazano wyżej, ryt jest rodzajem ceremoniału; sposobem, w jaki wolnomularze zachowują się podczas prac loży. Taka definicja jest jednak bardzo powierzchowna. Aby zrozumieć istotę rytu należy zrozumieć, że wszystkie jego elementy mają określone znaczenie, pełne symboliki i nawiązań do historii. Jednym z zadań stawianych przed adeptami masonerii jest ciągłe zgłębianie znaczenia symboliki stosowanej w rycie. Konsekwencją tego jest fakt, że na naszych stronach nie publikujemy informacji o poszczególnych elementach rytu - traktując to jako wewnętrzne sprawy wolnomularstwa.

Paradoksalnie, zgłębianie tajników rytów jest jednocześnie i proste i niezwykle trudne. Proste, bowiem w XXI wieku znalezienie informacji - choćby w Internecie - jest tylko kwestią ilości czasu poświęconego na szukanie. Przykładowo - fundamentalne dzieło Alberta Pike'a opisujące Ryt Szkocki Dawny i Uznany zatytułowane "Morals nad Dogma" można ściągnąć za darmo z internetu w wersji PDF. Próby zgłębiania tajemnic rytów masońskich mogą być jednak mimo to niezwykle trudnym zadaniem, bowiem wolnomularskich rytów są dziesiątki, jeśli nie setki. W dodatku wiele źródeł sieciowych prezentuje informacje zafałszowane (celowo lub nie), a w najlepszym wypadku - nieścisłe. Sprawę komplikuje dodatkowo fakt, że same ryty zmieniają się i ewoluują.

Warto też wspomnieć, że nawet przeczytanie dokumentacji samego rytu nie zapewnia jego poznania, podobnie jak przeczytanie książki o wyższej matematyce (bez wcześniejszej nauki na poziomie podstawowym) nie gwarantuje jej zrozumienia. Poznanie rytu nie jest wynikiem nabycia określonej wiedzy, ale raczej osobistego przeżycia i doświadczenia.

Nad czystością i definicją rytów sprawują pieczę określone ciała, zwykle składające się z wolnomularzy najwyższych stopni (mówimy o stopniach wyższych niż trzeci). Niektóre z nich mają strukturę krajową, inne skupiają masonów niezależnie od kraju pochodzenia. Ciała te określają przede wszystkim symbolikę, tradycję rytu oraz liczbę i znaczenie stopni wyższych (przekraczających stopień mistrza, będący zwieńczeniem masonerii błękitnej).

Warto podkreślić, że nie tylko masoneria używa pojęcia rytu. Najpowszechniej rozpoznawalny dla Czytelnika będzie zapewne ryt rzymski, czyli liturgia stosowana podczas mszy w kościele katolickim. Należy przy tym zauważyć, że nie jest to jedyny ryt używany w kościele, choć pozostałe (np. obrządki kościołów wschodnich) mają znacznie mniejsze znaczenie. Sprawy formalne dotyczące rytów chrześcijański także zresztą bywają dość skomplikowane - na przykład ryt trydencki (stosowany powszechnie przed Soborem Watykańskim II, charakteryzujący się m.in. ustawieniem kapłana tyłem do wiernych oraz obowiązkiem wmurowania relikwii w ołtarz) nie jest zasadniczo odrębnym rytem, ale "szczególną, nadzwyczajną formą rytu rzymskiego".

Powyższe przywołanie rytów kościelnych nie oznacza w żadnym razie, że ryt stosowany w masonerii ma znamiona religijne. Wręcz przeciwnie - wolnomularstwo nie jest organizacją religijną, nawet jeśli w zestawie pojęć, którymi posługują się masoni jest koncept Wielkiego Architekta Wszechświata. Analogicznie, użycie zwrotu "tak mi dopomóż Bóg" nie czyni z parlamentu miejsca sprawowania kultu religijnego.

freemason

Lista najważniejszych rytów masońskich:

Prosimy w tym miejscu, aby pamiętać, że wybór rytu należy do loży (to loża decyduje, w jakim rycie pracuje). Innymi słowy - aplikując do wolnomularstwa nie możemy dowolnie "wybierać" sobie rytu. Zwykle nasz wybór sprowadza się więc do wyboru jednej z lóż z interesującej nas obediencji. W Wielkim Wschodzi Polski większość lóż pracuje w Rycie Szkockim, Dawnym i Uznanym (taką lożą jest Sz. L. Galileusz), w Rycie Francuskim Nowoczesnym lub w Rycie Szkockim Rektyfikowanym. W warunkach polskich podczas aplikacji znacznie większe znaczenie będzie miało jednak zapewne miejsce zamieszkania przyszłego masona. Nie należy się jednak tym przejmować - chęć podjęcia pracy w innym rycie można zadeklarować także później, w trakcie swojej wolnomularskiej "kariery".

Trzeba także pamiętać, że największe różnice pomiędzy rytami zaznaczają się w stopniach wyższych, a więc zanim je napotkamy, musimy najpierw zostać masońskim mistrzem (a nie jest to proces szybki). Zresztą, dopiero mistrz jest w stanie podejmować świadome decyzje dotyczące spraw wolnomularskich na poziomie rytu. Wielu masonów (zwłaszcza związanych z wolnomularstwem anglosaskim) uważa, że masoneria błękitna (pierwsze trzy stopnie) jest całkowicie niezależna od pojęcia rytu i dopiero po osiągnięciu stopnia mistrza można mówić o wyborze rytu dla dalszego rozwoju wolnomularskiego.

freemason

Inne ciekawe przykłady rytów masońskich:

Niniejsza lista nie wyczerpuje niezwykłej mnogości rytów i ich wersji. Nie ma ona też charakteru wyczerpująco opisującego przedstawioną problematykę. Przytaczamy ją głównie dla ukazania szerokiego zróżnicowania ruchu wolnomularskiego i jako zachętę do własnych badań i poszukiwań.