Struktura ruchu wolnomularskiego w Polsce
Dla osoby nie obytej w zawiłościach świata wolnomularskiego, zwykle problemem jest rozróżnienie pomiędzy głównymi zasadami nim rządzącymi. Mamy nadzieję, że poniższy - niezwykle uproszczony - schemat pomoże Państwu zorientować się w niuansach i ułatwi wybór ewentualnej drogi wolnomularskiego oświecenia. Jest to niezwykle ważne, bowiem pierwszą swoją świadomą decyzją kandydat aspirujący do przyjęcia w szeregi wolnomularstwa wiąże się z określoną obediencją.
Obediencje
Ruch wolnomularski nie jest jednorodny (sytuacja przypomina nieco wielość współistniejących prądów chrześcijańskich, choć masoneria nie jest ruchem religijnym). Generalnie, w Polsce możliwa jest inicjacja w jednym z czterech głównych nurtów masońkich (odpowiadającym najważniejszym obediencjom):
- wolnomularstwo liberalne (zwane też adogmatycznym) jest najbardziej racjonalistycznym nurtem masońskim. Pozostawia ono swoim członkom najszerszą swobodę sumienia, odrzucając jakiekolwiek dogmaty. W szczególności, wolnomularstwo liberalne inicjuje zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Nie wymaga również od członków deklaracji wiary w Wielkiego Architekta Wszechświata. Ten rodzaj masonerii w Polsce reprezentuje przede wszystkim Wielki Wschód Polski (patent wolnomularski otrzymał od Wielkiego Wschodu Francji). Do tego nurtu należy zarówno Loża Galileusz, jak i Trójkąt Heweliusz.
- wolnomularstwo mieszane przyjmuje zarówno kobiety, jak i mężczyzn, pracuje na chwałę Wielkiego Budownika. W Polsce jest reprezentowane m.in. przez Międzynarodowy Mieszany Zakon Wolnomularski "Le Droit Humain" Federacja Polska, będący filią Zakonu mającego siedzibę we Francji. Utrzymuje przyjazne stosunki z Wielkim Wschodem Polski.
- wolnomularstwo kobiece jest specyficznym odłamem wolnomularskim, utrzymującym w Polsce bliskie i przyjazne stosunki z Wielkim Wschodem Polski. Skupia wyłącznie kobiety. Nurt ten reprezentowany jest przez dwie loże: Lożę Prometea i Lożę Gaia Aeterna (obie pracujące na W:. Warszawy). Patent wolnomularski pochodzi od Wielkiej Żeńskiej Loży Francji.
- wolnomularstwo regularne (zwane też tradycyjnym albo konserwatywnym), wywodzące swoje patenty od Wielkiej Loży Anglii, nie zezwala na inicjację (przyjmowanie) kobiet. Wymaga ono także bezwzględnie wiary w istnienie Wielkiego Budowniczego Wszechświata (przy czym niektóre loże identyfikują Go z Bogiem chrześcijańskim, a niektóre uznają, że jest to po prostu Uniwersalną Siłą Sprawczą. W Polsce wolnomularstwo regularne reprezentuje Wielka Loża Narodowa Polski.
- wolnomularstwo Memphis-Misraim - najbardziej ezoteryczny odłam masoński, nawiązujący do tradycji egipskich i kładący największy nacisk na kształcenie i rozwój duchowy. W Polsce obecny od 2012 roku, w formie Trójkąta (zalążka Loży), utrzymujący przyjazne stosunki w Wielkim Wschodem Polski.
Obediencja (czyli reguły posłuszeństwa) w uproszczeniu odpowiadają źródłom patentów wolnomularskich, które uzyskały Wielkie Loże. Warto dodać, że choć słowo obediencja zawiera w sobie nawiązanie do "posłuszeństwa", polskie Wielkie Loże nie są jednostkami podrzędnymi struktur francuskich, czy angielskich. Wielkie Loże są suwerenne - natomiast swoje tradycje wywodzą od miejsc, z których przyniesiono Światła Wolnomularskie. Niektóre obediencje są w przyjaznych i bliskich stosunkach ze sobą (a nawet wprowadzają zasadę wzajemnego uznawania swoich stopni). Inne podchodzą do siebie z pewną rezerwą, a nawet posuwają się do wzajemnego nieuznawania swoich członków za wolnomularzy. Dwie kwestie, które najmocniej podzieliły świat masoński to kwestia uznania dogmatu istnienia Wielkiego Architekta Wszechświata i kwestia inicjacja kobiet.
Ryty
Pojęcia obediencji nie należy mieszać z pojęciem rytu (rytuału). Ryt to po prostu obrządek, według którego prowadzone są prace Lóż. W jednej obediencji mogą znajdować się loże pracujące wedle różnych rytów. Najczęściej spotykane to: Ryt Szkocki, Dawny i Uznany, Ryt Szkocki Rektyfikowany, Ryt Francuski, Ryt York i Ryt Memphis-Misraim. Na początkowym etapie pracy ucznia wolnomularskiego ryt nie ma stosunkowo dużego znaczenia, ale osoby szerzej zainteresowane tym tematem zapraszamy do zapoznania się ze stroną poświęconą rytom masońskim.